Kryteriów decydujących o tym, czy dane zwierzę zostanie wpisane na listę gatunków zagrożonych jest kilka. Podstawowym czynnikiem jest jednak stopień zagrożenia danego gatunku wyginięciem. Taki stopień ustala się oceniając liczebność populacji, wielkość obszaru, jaki zajmuje, jej zdolność do odrodzenia, stan siedlisk i wszelkie zmiany środowiskowe.
W ustawodawstwie uwzględniono jednak jeszcze kilka innych czynników, takich jak: etyczne, gospodarcze, naukowe, estetyczne, kulturowe i historyczne. Dzięki temu można chronić nie tylko gatunki ginące, ale także te, które choć na razie są pospolite, a co za tym idzie w pełni bezpieczne. W przyszłości ich sytuacja może się jednak zmienić.
Ochrona gatunkowa może przybierać postać bierną lub czynną. Pierwsza z nich ogranicza się jedynie do wprowadzeniu odpowiednich przepisów i wpisaniu danego gatunku na listę zwierząt chronionych. Jeśli jednak dany gatunek, pomimo takich działań, nie jest w stanie samodzielnie odbudować swojej populacji – wówczas stosuje się ochronę czynną, jak np. w przypadku rysi. Młode rodzą się w niewoli i są przystosowywane przez człowieka, do życia na wolności.